مطالعات علمی-فرهنگی

بیایید جهان بهتری را بسازیم...

چقدر افرادی را دیده‌اید که می‌خواهند دنیای بهتری را بسازند؟ این یک احساس اصیلی است و به نظر می‌رسد کار بسیار سختی باشد در حالی که بسیار هم آسان است! تمام کاری که باید انجام دهیم این است که فقط یک صفت انسانی را گسترش دهیم.

این صفت، بسیار قدرتمند است. تا جایی که به تنهایی می‌تواند مردم را سعادتمند و آن‌ها را بهتر، یعنی سخاوتمند‌تر، شریف‌تر و مهربان‌تر کند، آن هم بدون نیاز به حتی یک واحد، درسِ اخلاق!
خوب این صفتِ رویایی چیست که می‌تواند یک چنین تحولی را ایجاد کند؟ بسیار ساده است...

شکرگزاری! یعنی داشتن حسّ قدردانی از هر نعمتی. اما چگونه؟

در قرآن کریم هم به این موضوع تصریح شده که:

لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی‏ لَشَدید (آیه ۷ سوره مبارکه ابراهیم)

«اگر شکرگزارى کنید، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود؛ و اگر ناسپاسى کنید، مجازاتم شدید است!»


علاوه‌ بر آیه‌ مبارکه فوق، روایات فراوانی در توصیه به شکرگزاری داریم. به راستی چه حکمتی پشت شکرگزاری نهفته که موجب افزایش نعمت‌ها می‌شود؟

داشتن حس قدردانی نسبت به داشته‌هایمان، اثرات روانشناختی مثبتی بر فرد فرد ما دارد که در یک نگاهِ کلان، اگر آحاد جامعه، این ویژگی را در خودشان تقویت و گسترش دهند، اثرات مثبتش (یعنی وفور نعمت‌ها) در سطح جامعه موج خواهد زد؛ و همین‌گونه عکسِ آن، اگر کفران (یعنی نادیده گرفتن نعمت‌ها) و ناسپاسی در جامعه‌ای رواج یابد، بیچارگی و رذیلت در افراد آن جامعه رسوخ می‌کند.

در این نوشتار، اثراتِ مثبتِ شکرگزاری و عواقبِ منفیِ ناسپاسی از منظری روانشناسانه و جامعه‌شناسانه، بررسی خواهد شد.

ادامه مطلب...
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مهدی سلیمی

الگو‌های کاری وارداتی (البته منسوخ)، بلای جان جامعه‌ی ما

با پیشرفت زمانه و پشت سر گذاشتن عصر صنعتی، الگو‌های جدیدی از کار و اشتغال در جامعه‌های پیشرفته (منظورمان جامعه‌های غربی) بوجود آمده و با گذشت زمان در حال توسعه و پیشرفت می‌باشد. الگو‌هایی که مولود آن، سازمان‌های متعدد و نهاد‌های به خصوصی است که در آن سلسله‌مراتب کاری، شیوه‌های حضور در کار و روش‌های درآمد‌زایی و تأمین معاش ویژه‌ای تعریف کرده است؛ و مرجع تأمین نیاز‌های این الگو، یونیورسیتی‌های[1] متعدد که کارکرد آن تأمین نیروی کاری متخصص برای این مدل و تحقیق و توسعه روش‌های کاری با محوریت کارکرد گرایی[2]و نهایت بهره‌وری از نیروی کار و منابع طبیعی است.  طبیعتا این الگو‌های کاری در سایر جامعه‌های پیرو و در حال پیشرفت، به قدری رسوخ کرده و آثاری از خود به جای گذاشته که اساساً تفکر شیوه‌ای فراتر از این روش را از آن جامعه سلب کرده و بدتر از همه عواقب سوئی را برای آن‌ها بوجود آورده.

باگذشت زمان و مطالعه و پژوهش در کارکرد‌های این روش، طبیعتا کالج‌ها و یونیورسیتی‌های غرب به الگو‌های جدیدی از کار و اشتغال دست می‌یابند و آن‌قدر در این زمینه پیشرو هستند که سایر جامعه‌ها فقط به تقلید و الگو برداری بسنده می‌کنند. به خصوص جامعه‌ی خودمان که بسیاری از الگو‌های رایج داخل کشورمان، از کار و اشتغال گرفته تا روش‌های تعلیم، مربوط به چندین سال پیش جامعه‌های غربی است. الگو‌های کهنه‌ای که در جامعه‌های پیشرفته منسوخ شده و ما همچنان وابسته به روش‌ها و الگو‌های آن‌ها (از کهنه تا پیشرفته‌اش) هستیم.

ادامه مطلب...
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مهدی سلیمی

چرا در دنیای مدرن امروز زبان عربی را فرا بگیریم؟

حضرت امام صادق (ع)‌ فرمود: «تَعَلَّمُوا الْعَرَبِیَّةَ فَإِنَّهَا کَلَامُ اللَّهِ الَّذِی تَکَلَّمَ بِهِ خَلْقَه[1]»‏

«زبان عربی را فرابگیرید. زیرا آن کلام خداوند است که بوسیله آن با آفریدگان خود سخن گفت.»

رسالت مهم

پایه‌های تمدن امروزین غرب با کنار گذاشتن حاکمیت کلیسا و آغاز دوران رنسانس شکل گرفت. اگرچه رفتار کلیسا در قرون وسطا برخلاف دین توحیدی حقیقی بود اما عملکرد آن به نام دین تمام شد و این اولین اشتباه تمدن غرب بود. غرب با منزوی کردن دین از صحنه اجتماع و سیاست، امروزه داعیه‌دار تمدن پیشرفته بشری است و در صدد تحقق دهکده‌ی جهانی با آرمان‌های آمریکایی است. ظهور انقلاب اسلامی در عصر حاضر، بسیاری از معادلات جهانی را به هم زد. انقلاب اسلامی ظهور حکومت دینی و احیای شعائر توحیدی در جهان معاصر بود. چیزی که تمدن امروزین غرب از اساس با آن مشکل داشت و امروزه سرمنشأ تمامی ناسازگاری‌های ما با غرب سر همین مسأله است.

تا قرن‌ها قبل از انقلاب اسلامی، نهاد‌های علمی و دانشمندان ما، عمده تمرکزشان بر احکام الهی بود (از احکام طهارت گرفته تا دیات و ارث و مکاسب و...) چرا که در هنگامه حکومت طاغوت‌ها، اندیشه حکومت، جامعه و تمدن اسلامی به شکل امروزی مطرح نبود. امروزه با تحقق انقلاب اسلامی و تشکیل یک حکومت مبتنی بر نور اسلام و از همه مهم‌تر مواجهه و تعارض ما با تمدن غرب، نیاز شدیدی شکل گرفت تا از منابع اولیه دین اسلام یعنی قرآن و کلام عترت، الگوی معیشت و تمدن متعالی توحیدی استخراج شود. از این رو آشنایی با زبان منابع اولیه یعنی زبان عربی یک ضرورت مهم برای کسانی است که می‌خواهند با منابع اصیل اسلام (یعنی قرآن و احادیث) آشنا شوند و الگوی معیشت متناسب با نیاز‌های امروز را استخراج کنند.

به ادامه مطلب مراجعه کنید...

ادامه مطلب...
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مهدی سلیمی

دیداری از یک مدرسه علمیه

دیداری از یک مدرسه علمیه

گزارشی از یک روش آموزشی کارآمد

 مباحثه

مهدی سلیمی

زمانی در یکی از تشکل‌های دانشجویی، مسأله وحدت حوزه و دانشگاه را به عنوان یک فعالیت ویژه پیگیری می‌کردیم که بر خلاف میل‌مان به نتایج دلخواه نرسیدیم، همان‌طور که پیش از ما هم در این زمینه بسیاری حلقه‌ها شکل گرفت، قلم‌ها زده شد، سخن‌ها گفته شد ولی از این اقدام‌ها نتیجه‌ی ملموسی دیده نشد. ما هم از پیگیری این موضوع تقریبا دلسرد شدیم تا اینکه با یک اقدام ساده، اما بسیار پر برکت، جرقه‌ای در ذهنمان زده شد. آن اقدام، دیدار مستقیم از یکی از حوزه‌های علمیه و گپ و گفتی با طلاب عزیز آن مدرسه بود. یک اقدام پر ثمر که برابری می‌کرد با روزها تلاش برای مطالعه و تنظیم مطلب در این زمینه.

نظام آموزشی حوزه‌های علمیه میراثی به قدمت هزار سال دارد که حامل تجربه‌های ارزنده‌ی علمی-آموزشی است. مطالعه‌ی تطبیقی بین این دو نظام آموزشی (یعنی حوزه و دانشگاه) و برقراری ارتباط مستقیم دانشجو و طلبه بایکدیگر موجب آشکار شدن نقاط ضعف و قوت هر دو نهاد عظیم علمی آموزشی است. ما در این نوشتار می‌خواهیم با ارائه یک گزارش، ایده‌هایمان را با شما به اشتراک بگذاریم. پس همراه ما باشید.

 

ادامه مطلب...
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مهدی سلیمی

اندکی تأمل در باب کثرت‌گرایی‌دینی (Religious pluralism)

مهدی سلیمی

«من مسلمان در جامعه اسلامی بزرگ شده‌ و طبیعتا به این دین، دل بسته‌ام و آن را بر حق می‌دانم. یک مسیحی نیز همین‌گونه است. او در یک خانواده و جامعه‌ای مسیحی رشد یافته و دین خود را بر حق می‌‌داند. تمامی فرق ادیان (مثل بودایی، هندو، یهودی و...) نیز همین گونه هستند. انگار دین چیزی‌ است که همراه با فرهنگ و زبان به ارث می‌بریم. هر دینی راه خودش را تنها راه سعادت و نجات بخشی بشریت می‌داند. به راستی کدام دین بر حق می‌باشد و حقیقت از آن پیروان کدام دین است؟»

اندکی تأمل در باب پلورالیسم دینی

 

حتما با دغدغه‌ای که بالا اشاره شد آشنا هستید. این دغدغه‌ای است که امروزه ذهن هر انسان حقیقت جویی را به خود درگیر کرده. کافی است در دانشگاه‌ها و بین جوانان این دغدغه را مطرح کنیم و از استقبال و همچنین نظرات ضد و نقیض آنان در باب این موضوع شگفت زده شویم. جالب است بدانید ریشه این تفکر محصول عصر مدرن است وگرنه در گذشته چنین دغدغه‌ای با این شکل گسترده مطرح نبوده. این تفکر و دغدغه مربوط است به یکی از حوزه‌های فلسفه دین، یعنی پلورالیسم دینی.

پلورالیسم دینی در کشورمان نظریه شناخته شده‌ای است. عده‌ای مثل عبدالکریم سروش سعی در بومی سازی این نظریه در جامعه ما داشته‌اند. طبیعتا برای شناخت ماهیت هر نظریه‌ای به جای مطالعه دستاورد‌های واسطه‌ها و تراوشات ذهنی آنان، بایستی سرچشمه‌های این نظریه را آن طور که هست بشناسیم نه آن‌گونه که به ما شناسانده‌اند. براستی نظریه پرداز پلورالیسم دینی کیست و آن را با چه نیتی مطرح و ترویج داده؟

و اما پاسخ به دغدغه فوق (یعنی حقانیت از آن کدام دین است) فقط از راه مناظره و گفت‌وگوی بین ادیان توسط دانشمندان هر دین میسر است و ما قصد داریم در این نوشتار یکی از همین اتفاقات مهم (یعنی مباحثه یکی از اندیشمندان مسلمان با صاحب نظریه پلورالیسم دینی) را انعکاس بدهیم.

اگر علاقه‌مند به مطالعه در این زمینه هستید، به ادامه مطلب مراجعه کنید...

ادامه مطلب...
۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مهدی سلیمی

درآمدزایی و ارزش‌آفرینی در حوزه علوم انسانی

پیشگفتار

درآمدزایی از علوم انسانی

بحث ما از درآمدزایی، چیزی فراتر از تدریس و استادی و حقوق و مواجب دولتی و خصوصی از این طریق است. ما در این نوشتار قصد داریم تا کلیشه‌ها را کنار بگذاریم و از زاویه‌ای نوین به مقوله کارآیی‌های حوزه علوم انسانی بپردازیم. در یک حرکت اقتصادی پاک، آن‌چه که موجب جریان درآمد می‌شود پول نیست. و این‌که می‌گویند: «پول پول می‌آورد» درست نیست. بلکه این ارزش‌آفرینی است که یک جریان درآمدزایی را به حرکت درمی‌آورد؛ و از دل ارزش‌آفرینی است که کارآفرینی‌ها می‌تواند شکل بگیرد. ما در این نوشتار می‌خواهیم حول این موضوع بحث کنیم که: علوم انسانی چگونه می‌تواند ارزش‌آفرینی بکند؟ و کارآیی علوم انسانی در چیست؟

پیش از ورود به بحث لازم است تا مرادمان را از علوم انسانی تبیین بکنیم. برای علوم انسانی تعاریف زیادی عرضه شده که ما بدنبال استقرای نظرات مختلف نیستیم چون موضوع، این نیست. اما اجمالاً در این نوشتار، مراد ما از علوم انسانی آن دسته از دانش‌هایی است که با نرم‌افزارهای یک تمدن سروکار دارد. یعنی در یک تعریف مصداقی می‍‌‌‎شود فلسفه، الهیات، اقتصاد، تاریخ، سیاست، حقوق و سایر موارد...

برای مطالعه مقاله به ادامه مطلب مراجعه کنید...

ادامه مطلب...
۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰
مهدی سلیمی

بیان عظیم

بیان عظیم و مهبط مُعَظَّم

قرآن مجید کتاب نازل شده از سوی خداوند است. این نکته‌ای نیست که بتوان ساده از آن گذشت. چرا که مبدأ آن از جانب وجود عظیمی است که سرآغاز و سرمنشأ کل هستی است...

لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى‏ جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّه‏ (حشر 21)

اگر این قرآن را بر کوهى نازل می‏‌کردیم، قطعاً آن را از ترس خدا فروتن و از هم پاشیده می‌دیدى‏

کوه تمثیلی است از کل هستی. به این معنا که نه فقط کوه بلکه کل هستی تحمل دریافت این قول ثقیل را ندارد و از هم فرو می‌پاشد. این بیان عظیم به وجود متأله معظمی نیاز داشت که تحمل دریافت آن را داشته باشد...

ادامه مطلب...
۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰
مهدی سلیمی

شجره خاندان طبرسی

در نرم‌افزار «جامع‌التفاسیر» و «جامع الأحادیث» مشغول مطالعه اطلاعات راجع به تفسیر «مجمع البیان» بودم که نکته‌ای نظرم را به خود مشغول ساخت. مؤلف کتاب یعنی أمین‌الإسلام طبرسی، جد و پدر و فرزندانش جملگی از علمای سرشناس شیعه هستند که تألیفاتی شاخص دارند. تصمیم گرفتم اطلاعات آن را دسته بندی و در قالب یک طرح گرافیکی بسیار ساده انتشار بدهم. هم اینک نمودار شجره خاندان طبرسی تقدیم حضورتان.

خاندان طبرسی

ادامه مطلب...
۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰
مهدی سلیمی

پوستر-1

پوستر ذکر علی (علیه السلام)

هزینه: سه شاخه صلوات جهت سلامتی و تعجیل در ظهور حجة بن الحسن العسکری

ذکر علی عبادة

جهت مشاهده و دریافت تصویر بر روی آن کلیک کنید.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰
مهدی سلیمی